वातावरणीय मापदण्ड एवं सूचनाहरू

केशवराज जोशी
६ भदौ, काठमाडौं

स्वच्छ तथा स्वस्थ वातावरण कायम गर्दै प्राकृतिक स्रोतको समुचित उपयोग र व्यवस्थापनबाट वातावरण संरक्षण गर्ने सम्बन्धमा बनेका कानूनी व्यवस्था कार्यान्वयन गर्न नेपालमा विभिन्न मितिमा वातावरणीय मापदण्ड एवं सूचनाहरू जारी भएका छन् ।

वातावरणका विभिन्न पक्षलाई ध्यान दिँदै वातावरण संरक्षण सम्बन्धी कानूनी व्यवस्थाको खाँचो महसुस गर्दै वातावरण संरक्षण ऐन, २०५३ जारी गरिएको थियो । २०५३ माघ १७ मा नेपाल राजपत्रमा प्रकाशित उक्त ऐन २०५४ असार १० गतेदेखि प्रारम्भ भएको थियो । वातावरण संरक्षण ऐन, २०५३ अन्तर्गतको वातावरण संरक्षण नियमावली, २०५४ नेपाल राजपत्रमा २०५४ असार १२ मा प्रकाशित भई सोही मितिदेखि प्रारम्भ भएको थियो ।

वातावरण संरक्षण ऐन, २०५३लाई खारेज गर्दै वातावरण संरक्षण ऐन, २०७६ र वातावरण संरक्षण नियमावली, २०५४लाई खारेज गर्दै वातावरण संरक्षण नियमावली, २०७७ हाल कार्यान्वयमा छन् । ऐन प्रमाणीकरण भएको आठौं दिनदेखि प्रारम्भ हुने गरी २०७६ असोज २४ मा नेपाल राजपत्रमा वातावरण संरक्षण ऐन, २०७६ प्रकाशन भएको थियो । वातावरण संरक्षण नियमावली, २०७७ तुरुन्त प्रारम्भ हुने गरी २०७७ असार १ मा नेपाल राजपत्रमा प्रकाशन भएको थियो ।

वातावरण संरक्षण ऐन, २०७६ ले वातावरण संरक्षण ऐन, २०५३ बमोजिम गरेका काम कारवाही यसै ऐन बमोजिम भए गरेको मानिने व्यवस्था गरेको छ । त्यसैगरी वातावरण संरक्षण नियमावली, २०७७ले समेत वातावरण संरक्षण नियमावली, २०५४ बमोजिम भएका काम कारवाही यसै नियमावली बमोजिम भए गरेको मानिने व्यवस्था गरेको छ ।

तसर्थ विभिन्न मितिमा नेपाल राजपत्रमा प्रकाशित वातावरण संरक्षण ऐन, २०५३ र वातावरण संरक्षण नियमावली, २०५४ बमोजिम जारी भई खारेज भईनसकेका र वातावरण संरक्षण ऐन, २०७६ बमोजिम जारी भएका विद्यमान अवस्थामा प्रचलनमा रहेका वातावरणीय मापदण्ड एवं सूचनाहरूको संक्षिप्त सूची तालिकामा दिइएको छ ।

नेपाल राजपत्रमा प्रकाशित वातावरणीय मापदण्ड एवं सूचनाहरू