२८ चैत, काठमाडौं
जलवायु परिवर्तनका कारण उत्पन्न असर सम्बोधन गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका विश्वका धनी देशले अझै पनि गरिब देशमा खनिज इन्धन विकासमा अर्बाै डलर खर्च गरिरहेको पाइएको छ ।
जी– २० समूहमा रहेका विकसित र विकासोन्मुख देश र यी देशहरूले सहयोग गरेका बहुपक्षीय विकास बैंकले खनिज इन्धन विकासका लागि गरिब देशहरूमा सन् २०२० देखि सन् २०२२ सम्म १ सय ४२ अर्ब अमेरिकी डलर लगानी गरेको देखिएको हो ।
‘आयल चेन्ज इन्टरननेसनल (ओसिआई)’ र ‘फ्रेन्डस अफ अर्थ–अमेरिका’ ले संकलन गरेको तथ्यांकमा यस्तो देखिएको छ । यी दुई संस्थाले गरेको अध्ययनमा विगत ३ वर्षमा क्यानडा, जापान र दक्षिण कोरियाले यस प्रकारको लगानी सबैभन्दा बढी गरेका छन् । कोइला अथवा तेलभन्दा बढी ग्यास उत्खननमा धेरै लगानी गरिएको छ । जी– ७ समूहमा रहेका जापान र क्यानडाले सन् २०२२ मा विदेशी मुलुकमा खनिज इन्धनमा लगानी गर्ने प्रतिबद्धता गरेका थिए ।
पछिल्ला वर्षमा कोइलामा हुने लगानी न्यून रहे पनि तेल र ग्यासमा लगानी तीव्र गतिमा बढेको समीक्षात्मक अध्ययनले देखाएको छ । खनिज इन्धन क्षेत्रमा गरिएको लगानीमध्ये केही अस्ट्रेलियामा भए पनि अधिकांश लगानी विकासोन्मुख देशमा भैरहेको देखिएको छ ।
जी– ७ समूहले पनि सन् २०२२ को अन्त्यदेखि खनिज इन्धन क्षेत्रमा विदेशी राष्ट्रमा कुनै लगानी नगर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेको थियो । अध्ययनअनुसार जापानले सन् २०२४ को मार्च मध्यसम्म विदेशमा यस प्रकारको लगानी गरेको देखिएको छ । ३ वर्षको अवधिमा विश्व बैंकले खनिज इन्धन विकासमा १.२ अर्ब अमेरिकी डलर लगानी गरेको र यो लगानीमध्ये दुई तिहाइ ग्याससँग सम्बद्ध परियोजनामा छ ।
त्यसैगरी सन् २०२३ को अन्त्यसम्म अमेरिका, जर्मनी तथा इटालीले खनिज इन्धन विकासमा अन्य देशमा अर्बाै डलर लगानी गरेको पाइएको छ । बेलायतले पछिल्ला ३ वर्षमा हरेक वर्ष सरदर ६० करोड अमेरिकी डलर लगानी गरेको पाइएको छ । क्यानडाले सन् २०२०देखि २०२२ सम्म हरेक वर्ष सरदर ११ अर्ब अमेरिकी डलर लगानी गरेको देखिएको छ । यसै अवधिमा दक्षिण कोरियाले १० अर्ब अमेरिकी डलर र जापानले ७ अर्ब अमेरिकी डलर लगानी गरेका छन् ।
अध्ययनअनुसार यही अवधिमा जी– २० समूहले स्वच्छ ऊर्जा विकास क्षेत्रमा अन्य देशमा १ सय ४ अर्ब अमेरिकी डलर लगानी गरेका छन् । ‘एकातिर धनी राष्ट्रले न्यायपूर्ण ऊर्जा रूपान्तरणको क्षेत्रमा विश्वव्यापी लगानी गर्न नसक्ने बताएका छन् । अर्कातिर क्यानडा, दक्षिण कोरिया, जापान, अमेरिका जस्ता राष्ट्रले जलवायु परिवर्तनका लागि जिम्मेवार खनिज इन्धन विकासमा संकोच नमानीकन लगानी गरिरहेका छन्,’ ओसिआइकी सार्वजनिक वित्त समीक्षक क्लेयर ओम्यानिक्युले भनिन् । यी राष्ट्रले तत्काल खनिज इन्धनमा लगानी बन्द गर्नुपर्ने र खनिज इन्धन प्रतिस्थापनमा जोड दिनुपर्ने उनले बताइन् ।
–नागरिक दैनिक (द गार्जियनमा प्रकाशित समाचारको अनुवाद)
